Benvidas, benvidos, amigas e amigos

A paz é o camiño, e facemos camiño ó andar. A paz é un descubrimento, non unha conquista, dicía, Raimon Panikkar. A guerra e a violencia non son fatalidades biolóxicas. Aprendemos a ser violentos. Por iso temos que "desaprender" para ser pacíficos, que non submisos, nin súbditos, nin mansos. Federico Mayor Zaragoza di que a aprendizaxe da democracia é a pedagoxía da paz. E María Zambrano afirmaba que a paz é moito máis que unha toma de postura, é unha auténtica revolución, un modo de vivir, un modo de habitar o planeta, un modo de ser persoa.
A paz como cultura...

24 sept 2012

A reforma de Wert: Innecesaria, anacrónica e centralista






A reforma de Wert:
Innecesaria, anacrónica e centralista
Manuel Dios Diz

         A primeira reflexión que se me ocorre sobre a nova lei de educación, a promovida polo ministro Wert,  é que, nos termos en que se propón, no fondo e na forma, resulta completamente innecesaria. Efectivamente, parece unha cortiña de fume para tentar distraer a atención do debate social e as numerosas protestas contra dos drásticos recortes que o PP está propiciando, aceleradamente, cunha caída dos indicadores de calidade, sobre todo, polo incremento de ratios na secundaria e a non renovación de miles de profesores e profesoras co incremento da carga horaria lectiva, amen da supresión de servizos de atención, reforzos, etc.
         No caso de Galicia son centos (sobre 800 segundo os sindicatos) os docentes que pasaron xa ó paro, con todo o que conleva tal situación, para eles e as súas familias. Nunca antes acontecera algo similar e o mérito vai todo para Jesús Vázquez Abad, sen dúbida, o peor conselleiro de educación da democracia, aquel que pasará á historia da nosa autonomía non só por ser o que mais, e con máis saña, atentou contra da nosa lingua e cultura, senón tamén, o que, desobedecendo -con coñecemento de causa- ó Tribunal Supremo, seguiu financiando a educación concertada que segrega por sexos, noutras palabras, ó Opus Dei, sen rubor algún, facendo méritos para que Feijóo o premie como primeiro candidato por Ourense, como o seu mellor hooligan. Quen o ía a dicir... pero sobre todo, por levar á ruína, o sufrimento e a desesperación, a moitas persoas e familias, en moitos casos hipotecadas de por vida, con crueldade.
         Innecesaria, ademais, porque somos o Estado que máis reformas educativas puxo en marcha en menor tempo. Nisto si que somos campións do mundo. E maioritariamente sen acordo, sen consenso, por imposición. Así, desde que aprobamos a Constitución de 1978, ata hoxe, sae aproximadamente a unha media dunha lei de educación por cada dous anos e medio. Vaia marca!. Lamentable, para a educación e para toda a comunidade educativa, para o país enteiro, si temos en conta que necesitamos uns doce anos para avaliar -con rigor- os resultados dunha reforma educativa.
         Pero é que ademais, esta nova lei (Wert non ía a ser menos) fíxose sen debate social algún, sen acordo, nin político nin social nin tampouco educativo. Compre lembrar aquí ó admirado ministro Angel Gabilondo quen tentou, sen éxito, precisamente pola intransixencia do PP, un acordo educativo que introducira serenidade e sosego nos centros escolares por moitos anos. Estivo a punto de acadalo pero os intereses electorais, ó final, frustraron tan meritoria intención que reclamaba todo o sector a voces.
         Claro que necesitamos mellorar os resultados académicos do alumnado, atallar o absentismo, diminuír o fracaso escolar e social…, os docentes o sabemos mellor que ninguén. Como tamén somos conscientes de que as melloras da calidade non son sempre cuestión de recursos, evidentemente. Sen embargo, calquera sabe que unha reforma educativa non se fai contra o profesorado e contra a comunidade educativa. O máis torpe dos ministros debera coñecer esta obviedade: que as escolas e os institutos non cambian a golpe de Boletín Oficial do Estado ou de Diario Oficial de Galicia. E noito menos si, previamente, sometemos á profesión docente a unha denigración xeral inxusta, a recortes económicos moi relevantes en salarios de por si moi baixos, suprimimos pagas extras, empeoramos notablemente as súas condicións laborais ou aplicamos un recorte drástico de financiación. Un conxunto de medidas regresivas que van, precisamente, na dirección contraria á mellora da calidade. Particularmente o anuncio do que aínda está por vir, é dicir, a diminución significativa da porcentaxe do PIB que España dedica a educación, contra todas as recomendacións internacionais. A verdade é que, neste aspecto, nunca chegamos ó 6% do PIB, suxerido e aplicado por moitos países do noso entorno desde hai anos. Quedámonos, no mellor momento, moi cerca do 5%. Agora, coas novas medidas, baixaremos ó 3,9% do PIB, unha caída libre que nos leva a principios dos anos '80 en recursos destinados á educación.
         E mentres isto acontece, seguimos a financiar (despilfarrar sería mellor dicir) recursos escasos subvencionando a colexios sectarios e de elite como os do Opus Dei (5 deles en Galicia) que segregan por sexo, vulnerando deliberadamente as sentencias recorrentes do Tribunal Supremo e blindando, na propia lei, tal práctica de financiación privada con fondos públicos para os seus amigos. ¿Onde queda aquilo de respetar as decisións xudiciais, o imperativo legal?. O PP ten uns principios, como Groucho, pero os cambia si non interesan... Nada novo si observamos o que fan co rescate da banca privada ó tempo que abandonan á súa sorte á maioría, todo moi cristián...
         E seguimos a manter a financiación pública do ensino concertado, incrementando as subvencións en tempos de crise, e o profesorado de relixión, e a catequese nos centros escolares... mentres que suprimimos a Educación para a Cidadanía e os Dereitos Humanos por... ¡adoutrinadora!. Vivir para ver...
         A segunda reflexión é que a reforma educativa aprobada no consello de ministros resulta anacrónica, non só polo que vimos de comentar, porque nos retrotrae ó pasado, a modelos superados en todo o mundo, senón que desprende, ó lela, un tufo a incenso e a formación do espírito nacional que tira para atrás, a un neoliberalismo do máis rancio, con continuas apelacións á competitividade, ós mercados, á segregación do alumnado a idades máis temperás, ó desvío dos que cargan con máis dificultades cara outros itinerarios de fracaso, retomando as vellas aspiracións da dereita en relación cun modelo equitativo recoñecido internacionalmente. Demasiado equitativo. Moi igualitario. Xa está ben de que os fillos de un calquera podan ir á universidade. Onde se viu tal cousa?
         Trátase de eliminar, canto antes, ós que estorban, para dedicarse, tamén, canto antes, ós excelentes, é dicir, ós fillos e fillas dos sectores económica e culturalmente máis favorecidos, tanta igualdade de oportunidades para que?, xa está ben de tanto igualitarismo...
         Reduce as competencias dos pais e das nais nos Consellos Escolares, reforza as funcións directivas e opta pola designación dos directores ó tempo que diminúe o peso das materias artísticas, da educación cívica, e volvemos á vella separación do coñecemento do medio na primaria con dúas materias, naturais e sociais.
         Terceira reflexión. Claro que se trata dunha lei centralista por moito que Wert se empeñe en desmentilo ou en utilizar eufemismos para disimulalo. O artigo dedicado ó currículo o afirma categoricamente. "Corresponderá ó goberno o establecemento e definición das competencias básicas de cada ensino e dos criterios para a súa avaliación e a fixación dos contidos comúns necesarios para a adquisición das competencias básicas". Non tardaron un minuto as autoridades educativas vascas e catalás en denuncialo. O noso conselleiro, polo contrario, está encantado con reducir as nosas competencias, aquelas que el está obrigado a defender por lei, as que figuran no Estatuto de Autonomía de Galicia. Vaia papeliño. Tanto os criterios de avaliación e as características xerais das probas de 2º e 6º de Primaria como as de 2º e 4º da ESO serán fixadas polo goberno central e aplicadas e cualificadas por especialistas externos a cada centro educativo. E outra proba máis de avaliación final do Bacharelato, máis madeira, tamén competencia do goberno central.
         Probablemente Wert soñe con aqueles anos nos que el era estudante e añore tempos pasados de exames e reválidas, de exclusión dos máis, de segregación sexual, de represión e incenso, de leite en polvo e queixo americano... A súa reforma camiña cara as montañas nevadas, bandeiras ó vento…
         Unha auténtica wertgoña…      

         Manuel Dios Diz é mestre, licenciado en Xeografía e Historia, profesor de Sociais no IES de Cacheiras (Teo), presidente e fundador do Seminario Galego de Educación para a Paz.


21 sept 2012

No 21 de Setembro, Día Internacional da Paz

   


   A paz é unha desas aspiracións xenuínas que a maioría da poboación mundial asume como propia. Trátase, polo tanto, dun obxectivo universal  compartido aínda que non figure, como tal, na Declaración dos Dereitos Humanos de 1948, aquela obra mestra que unha intelectualidade conmocionada pola recen rematada segunda guerra mundial redactou con entusiasmo e paixón contando co apoio -case que unánime- dunha Asemblea Xeral das Nacións Unidas que estaba a encetar, tamén, o seu camiño.

   Sendo unha desas reivindicacións que todo o mundo acepta, a paz mundial, sen embargo, non conseguimos facela realidade. Certo que a gran maioría dos conflitos, na vida, na sociedade, entre os estados ou dentro de cada un, resolvémolos sen recorrer á violencia armada. Por iso sobrevivimos como civilización. Porque poñemos por diante o diálogo, o acordo e a negociación, facemos as paces, como diciamos de nenos.

   Sen embargo, si un se deixa levar polo que le nos medios, escoita nas radios ou ve na televisións, os enfrontamentos bélicos, as guerras, as violencias de distinto xénero, parecera que son a norma histórica de comportamento da Humanidade. Desde logo que a guerra e a violencia fascinan, particularmente, ós seres humanos do xénero masculino, e venden produtos de todo tipo. Existe, sen dúbida, unha industria poderosa e un marketing que enxalza a violencia a cotío. Resulta un negocio moi rendible. Non só a produción e venta de armamento, máis de 4.000 millóns de dólares por día, senón toda a parafernalia que se move arredor das guerras reais ou simbólicas. O Ministro de Defensa, D. Pedro de Morenés y Álvarez de Eulate, sabe moito diso, con coñecemento de causa e unha vida dedicada plenamente ás armas como negocio.

   Os conflitos, as guerras, as violencias, son moito máis mediáticas que a paz, que as paces. Continuamente nos bombardean, nunca mellor dito, con imaxes e sons. Fannos sentir o horror, o horror, do que falaba o Coronel Walter E. Kurtz maxistralmente interpretado por Marlon Brando no Apocalipse Now de Coppolla. Por iso interesan máis os conflitos que a maneira en que se resolven. Nese caso chega con poñer a imaxe da sinatura do acordo de paz... e a outra guerra...

   Sería moi útil que dedicáramos algo máis de tempo a explicar non os conflitos en si, senón a forma en que a maioría se resolven, na vida, na sociedade, ó longo do tempo, sabendo de antemán que un xeneral que gaña unha guerra será condecorado e farase moito máis popular que aquel outro que a evitou. Porque neste aspecto, como en tantos outros, o ruído dunha árbore que cae sempre oculta á herba que medra, caladamente, cada día.

   Toda esta reflexión ven a conto porque hoxe, 21 de Setembro, celebramos o Día Internacional da Paz, proclamado polas Nacións Unidas e a UNESCO, aínda que son, somos, moi poucas as persoas que o sabemos. Si resulta certo que o que non se visualiza non existe, o Día Internacional da Paz está completamente invisibilizado nos medios, en practicamente todos, sen excepcións. E non será precisamente porque as entidades que traballamos, desde hai tantos anos, en sensibilizar á cidadanía pola cultura da paz, non o anunciemos. Non interesa. Que coñazo. Outro día de... de que?.

   Por iso hoxe colguei no meu muro de facebook aquela magnífica viñeta do Forges que dicía: "Hoxe é o Día Internacional da Paz. Desculpen as molestias".

   Pois iso...