Benvidas, benvidos, amigas e amigos

A paz é o camiño, e facemos camiño ó andar. A paz é un descubrimento, non unha conquista, dicía, Raimon Panikkar. A guerra e a violencia non son fatalidades biolóxicas. Aprendemos a ser violentos. Por iso temos que "desaprender" para ser pacíficos, que non submisos, nin súbditos, nin mansos. Federico Mayor Zaragoza di que a aprendizaxe da democracia é a pedagoxía da paz. E María Zambrano afirmaba que a paz é moito máis que unha toma de postura, é unha auténtica revolución, un modo de vivir, un modo de habitar o planeta, un modo de ser persoa.
A paz como cultura...

25 abr 2012

A educación que precisamos para o mundo que queremos





       
          Con este suxerinte título, o Foro Mundial de Educación (FME), adscrito ó Foro Social Mundial (FSM), máis concretamente, o seu Grupo de Traballo de Educación, veu preparando o Cumio dos Pobos, Río+20 (http://cupuladospovos.org.br/) e acordou difundir un documento (ver completo en: www.sgep.org) de enorme interese, continuador dos debates realizados en Porto Alegre, neste ano, sobre “Crise capitalista, xustiza social e ambiental” e do que quixera facer algúns comentarios, a modo de resume.

        Efectivamente, Río +20 vaise desenvolver nunha coxuntura global de crise, que afecta, fundamentalmente, a Europa e ós EE.UU, con consecuencias económicas, sociais e ambientais que alteran esferas esenciais das nosas vidas, con gradación distinta, obviamente, segundo os ámbitos local, rexional ou mundial que analicemos. En calquera caso, observamos sinais claras de esgotamento do modelo neoliberal dominante e a moitos sectores sociais emerxentes que empezan a demandar formas alternativas para as persoas, a  humanidade e o planeta.

        A crise global, e a nosa máis particular, afectan, como estamos a comprobar, ós piares básicos do Estado de Benestar como son a sanidade ou o ensino. Mais trátase –tamén- dunha crise da propia educación, dos seus contidos e sentidos, pois vai deixando de asumirse como un dereito humano, universal e gratuíto, para converterse nun medio privilexiado para satisfacer as necesidades dos mercados. A educación perde o seu potencial para formar a unha cidadanía capaz de pensar e entender a orde económica e social na que vivimos, xunto coa de soñar con outro mundo posible onde superemos as crecentes desigualdades e discriminacións para recuperar a dignidade e a xustiza.

        Por iso resulta necesario dotar de novos significados ós fins e ás practicas da educación buscando paradigmas alternativos que restitúan o seu carácter de dereito e de proxecto ético. Así, resulta imprescindible rescatar a idea da educación como dereito humano, tal e como figura no Artigo 26 da Declaración Universal, no seu apartado 1:

Toda persoa ten dereito á educación. A educación debe de ser de balde, polo menos no que se refire á instrución elemental e fundamental. O ensino elemental será obrigatorio. A instrución técnica e profesional terá que ser xeneralizada; o acceso ós estudios superiores será igual para todos, en función dos méritos respectivos”.

E no seu apartado 2:

A educación terá como obxectivo o pleno desenvolvemento da personalidade humana e o fortalecemento do respeto ós dereitos humanos e ás liberdades fundamentais; favorecerá a comprensión, a tolerancia e a amizade entre todas as nacións e todos os grupos étnicos e relixiosos; e promoverá o desenvolvemento das actividades das Nacións Unidas para manter a paz”.

E no 3:

Os pais terán dereito preferente a escoller o xeito de educación que se lles deberá dar ós seus fillos”.

        Temos que recuperar estas ideas na súas dimensións formal, non formal e informal, abrir as miradas á democratización das sociedades para formar unha cidadanía crítica, capaz de vincularse a movementos que reclamen unha transformación positiva da orde social, sobre a base da xustiza global e ambiental, coa intención de entender e atopar solucións ós problemas a escala planetaria.

        Trátase, polo mesmo, de restablecer o sentido emancipador da educación, da súa capacidade de empoderamento persoal, para xerar coñecementos, potenciar saberes e aprendizaxes, de buscar acordos e consensos polo ben común.

        Isto significa, obviamente, un xiro político e cognitivo, un cambio paradigmático na maneira de entender a educación, unha apertura a novos puntos de vista sobre os fines sociais, como os do ben vivir, os bens comúns, a ética do coidado, entre outros, sobre os que debaterá tamén o Cumio de Río+20 e máis alá, reafirmando o sentido da educación, tal e como a entendemos, para os cambios e a transformación persoal e social.

        Estes valores son os mapas cos que moverse nos novos contextos, as cartografías coas que orientarse, as follas de contido que enchemos coa cidadanía, involucrando a actores e suxeitos diversos nos procesos educativos, traballadores e traballadoras do ensino, estudando, pais e nais de familia, coa comunidade educativa en xeral, e como condición para avanzar cara a sociedades sustentables, con xustiza social e ambiental, onde a economía sexa un medio e non un fin en si mesmo, superando os enfoques tecnicistas e eficientistas actuais.

        Unha educación pertinente, relevante, transformadora, emancipatoria, crítica, igualitaria, non sexista, que promova a dignidade humana, a xustiza social e ambiental. Unha educación como un dereito humano fundamental, promotor e base doutros dereitos, que avance cara a interculturalidade, a democracia xenuína, participativa, con afectos e sentimentos, para o coidado e a relación harmónica coa natureza, eliminando a discriminación, construíndo a cultura da paz e impulsando a resolución nonviolenta dos conflitos.

        Estes son algúns dos ideais que compartimos e cos que o Foro Mundial da Educación encara, con outros movementos sociais, o Cumio dos Pobos, Río+20.

       

17 abr 2012

A guerra non é un xogo...

   


  
   Cando o movemento pacifista reitera que gastamos unha cantidade escandalosa de recursos económicos, humanos, de investigación, etc. en armamento, ¡máis de 4.000 millóns de dólares ó día!, algúns nos miran con certa condescendencia, como perdoándonos a vida, chamándonos ilusos, utópicos ou demagogos. Con demasiada frecuencia...

     O Internacional Peace Bureau (http://www.ipb.org/espanol.html) co apoio de numerosas organizacións pacifistas de todo o planeta, entre elas algunhas do Estado Español, como o Seminario Galego de Educación para a Paz ou a Fundación per la Pau, promove a celebración do DÍA DE ACCIÓN GLOBAL CONTRA DO GASTO MILITAR ((http://demilitarize.org/), hoxe, 17 de Abril, como unha forma máis de sensibilizar á opinión pública, á cidadanía, sobre unha realidade da que, lamentablemente, se fala pouco, sobre a que existe un manto de protección -máis que evidente- en moitos medios, públicos e nos digamos privados.

   Foi Dwight David "Ike" Eisenhower, presidente norteamericano o que fixo popular a expresión "Complexo Militar Industrial" cando na toma de posesión de John F. Kennedy, díxolle: "Eres o home máis poderoso da Terra. Só existe un único poder por riba de ti, o do Complexo Militar Industrial". Efectivamente, ese poder, que non é só militar, senón que abrangue a outros poderes económicos, ten a enorme capacidade de impoñer políticas de defensa e de seguridade cun custe elevadísimo para toda a Humanidade, mesmo en plena crise económica, con grandes restricións, especialmente, nos piares do Estado do Benestar, na educación, na sanidade, na dependencia, nas pensións, nos subsidios por desemprego..., en todo o mundo occidental, o gasto militar global, e nos países do noso entorno, sigue subindo, non coa mesma intensidade, é verdade, como afirma o SIPRI de Estocolmo (http://www.sipri.org/), pero ascendendo. A liña de tendencia xeral resulta invariable nos últimos 13 anos aínda que a súa inclinación baixe algún grao.

   Os Presupostos Xerais do Estado para 2012 van na mesma dirección en materia de defensa. Si a media oficial de redución nos distintos ministerios acada o 17%, o Mº de Defensa, aparentemente, baixa só o 8%. E dicimos aparentemente porque, como ten amosado sobradamente o Centre Delás (http://www.centredelas.org/) moitas partidas que finalmente van a defensa están ocultas ou disfrazadas noutros ministerios e organismos adxuntos. Fálase así de que aínda que a cantidade explicitada nos Presupostos é de algo máis de 6.000 millóns de euros, a realidade total supera os 18.000 millóns de euros, dos cales, 12.000 millóns están ocultos. É dicir, que de cada tres euros de gasto militar español, dous, son opacos, inaccesibles para a cidadanía e a sociedade.

   Por outra parte, España arrastra unha débeda recoñecida polo Ministerio de Defensa de 37.000 millóns de euros, unha cantidade que duplica a débeda total sanitaria, e que foi contraída, esencialmente, hai xa máis dunha década, polo goberno presidido por José María Aznar, aquel señor que ía a sacar a España do recuncho da Historia e que nos meteu, cos seus aires de grandeza, en todas as aventuras armamentísticas que Europa e os EE.UU deseñaron. Avión de combate europeo, tanques Leopard, fragatas e demais xoguetes de guerra que acaban matando de verdade, porque como todo o mundo sabe, menos Aznar e os Borbóns, as armas as carga o demo...

   Para reclamar e asegurar o pago puntual desa enorme débeda armamentística española, foi nomeado ministro de defensa o Sr. D. Pedro Morenés y Alvarez de Eulate, ata onte, como quen di, presidente do Consello de Administración de Construcións Navais do Norte e Director Xeral para España da empresa paneuropea de mísis MBDA.

     E todo isto acontece mentres que partidas tan fundamentais para construír un mundo máis xusto e máis pacífico, máis solidario e máis humano, como son as partidas destinadas a cooperación ó desenvolvemento, por exemplo, recórtanse por riba do 50%. Estas son as prioridades. Así de clariño.

     Ben, pois para sensibilizar e reflexionar sobre estas axendas ocultas, que diría Loach, moitas organizacións internacionais de paz, organizan e promoven a celebración do DÍA INTERNACIONAL SOBRE O GASTO MILITAR cada 17 de Abril, e tamén para demandar ó goberno e ás forzas políticas sobre que si temos que recortar hai partidas, numerosas partidas, por onde empezar, antes de facelo na educación, na sanidade, nas prestacións sociais, por exemplo, no gasto militar, porque a guerra non é un xogo...
 

   

 


10 abr 2012

Poñer pé en parede... para coller impulso.

   
   Son tantas as mentiras, o cinismo é tal, a hipocresía vese tan obvia, teatro, puro teatro, parecera como si asistíramos a unha representación con protagonistas mediocres, nótase. Se trata de facer o contrario do que se promete, con eufemismos, revirando as palabras, reformas, axustes, recortes, aforro, austeridade, sen poñerse colorado, sen mover un músculo, o dixemos moitas veces, isto non era unha crise, é un saqueo en toda regra, un roubo á xente do común, a mans cheas, nos seus salarios, no seu traballo, nos seus aforros, nos servizos básicos esenciais, na saúde, na educación, nas pensións, na atención ós maiores, na dependencia... e todo para que, para darllo ós bancos, ó capital financieiro, ós chamados mercados, os acredores, a banca alamana, inglesa, consorcios multinacionais... precisamente os que nos levaron a esta situación.

   Nunca un goberno perdeu tanto crédito en tan pouco tempo. Moitos creron aquela fantasía de que cambiando a Zapatero por Rajoy chegaría a confianza e as nubes se disiparían, como por encantamento. Bastaron 100 días para comprobar, tamén nisto, que todo o que pode empeorar, empeora, como diría o Murphy.

   Demoler o Estado de Benestar, xibarizalo, deixalo baixo mínimos, e presentalo todo como que non existe outra alternativa para reducir o déficit.  Esa é a misión da dereita. Calquera outra prioridade está fora do sentido común, é irracional, son tolemias de individuos marxinais. Sen embargo, as prioridades para uns e para outros non son as mesmas. Agora resulta evidente. Non, non son as mesmas. Porque non é o mesmo recortar en sanidade ou en educación, en dependencia ou desemprego que impoñer impostos especiais ás grandes fortunas, suprimir as deputacións, rematar coa farsa do Senado, esixir o autofinanciamento da Igrexa Católica, renunciar ós avións de combate, ás fragatas, os destrutores, e ós tanques leopardo, ou reducir os presupostos da Casa Real. Claro, son opcións. Unhas benefician ó conxunto da sociedade, ó ben común, e outras, enriquecen ós de sempre.

   Pero non só van polo camiño de demoler todo o que custou tanto esforzo construír senón que o fan restrinxindo dereitos e liberdades, con ese sabor rancio e retrogrado que rezouma a dereita española, con tufo a incenso e mantilla, con esa dobre moral tan característica dos señoritos, impoñendo ós demais aquilo que eles vulneran a cotío, con nocturnidade, con palabrería casposa, apoio á familia, maternidade, mujer, mujer, atacando, insultando, menosprezando os dereitos individuais, anunciando leis  especiais para restrinxir a liberdade de expresión, manifestación, folga... equiparando a protesta e a desobediencia civil co terrorismo, detendo preventivamente a mozos sen antecedentes por máis de 8 días, facendo acopio de balas de goma, por si acaso...

   Vivimos tempos sombríos, para poñer pé en parede e aguantar, para resistir, unidos, recoñecéndonos mutuamente, acumulando forzas, e coller impulso, para botalos, canto antes, democrática e pacificamente, pero botalos, porque queren roubarnos todo, sen escrúpulos.

   Si, é tempo de poñer pé en parede, para coller impulso...