Paz para principiantes...

        As festas do Nadal son, sen dúbida, o momento do ano no que máis felicitacións e desexos de paz damos e recibimos. As postais, en formato papel (cada vez menos) ou a modo virtual (en aumento exponencial) enchen os nosos buzóns con chamamentos ó entendemento e á concordia, paz e ben, noite de paz, paz para o mundo, paz e amor, espírito navideño... e silent night cántase en case que todas as linguas. 


       De feito esta canción protagonizou a tregua bélica máis famosa da historia, a do Nadal de 1914, na Grande Guerra, así chamada cando aínda non era necesario numeralas... Aquela noite, un soldado alemán, tenor, empezou a cantar desde a súa trincheira Stille Nacht, reilige Nacht. Inmediatamente o acompañou na noite o son emocionado dunha gaita escocesa e con eles todas as trincheiras da fronte, diante da perplexidade dos mandos que non daban creto. Era un milagre, a milagre do Nadal, e colocaron abetos iluminados, e apertáronse os uns cos outros, e a paz brillou, por un instante.

        Hai uns días, o pasado 10 de Decembro, celebramos o Día Internacional dos Dereitos Humanos, no Aniversario da Declaración Universal de 1948, unha data que, por desgraza, en cambio, pasa case como sen pena nin gloria. Non merece tratamento mediático relevante, as forzas políticas e sindicais tampouco a teñen, con carácter xeral, entre as súas preferencias e, para moitas ONGs, agás excepcións significativas como Amnistía Internacional, este día tampouco figura destacada na súa axenda.

        Entre o 10 de Decembro, día dos dereitos humanos, e o 30 de Xaneiro, Día Escolar pola Paz, aniversario da morte de Gandhi, transcorren practicamente dous meses, aqueles nos que colexios e institutos, dedican máis tempo a reflexionar, debater, celebrar, actividades relacionadas coa paz e os dereitos humanos, Nadal por medio, principal época das mellores intencións do ano.

        Ben sei que na misa os cristiáns desexan a paz, os musulmáns din salam e os xudeus, salom, aínda que logo, nas súas vidas, esquezan, esquezamos, con moita frecuencia, aqueles compromisos.

        Como José María Toro, cando visito os centros educativos, aproveito para preguntarlle ós cativos, ¿onde está a paz?. En moitas ocasións sinalan co dedo un mural, unha foto, unhas pombas brancas colgadas nos corredores, e din: alí. Cando pasa isto sempre penso, como tantos profes, que en vez de celebrar o Día Escolar pola Paz teriamos que preguntarnos por que non conmemoramos a paz de todos os días...

        Pero, ¿Onde está a paz?. Acostumo a suxerirlle ós rapaces e rapazas que a paz existe, que predomina no mundo, aínda que non o pareza, que temos que buscala, antes que en ningún outro lugar, no corazón das persoas de ben, que son a maioría, pero sobre todo temos que atopala dentro do noso propio corazón, ó igual que os demos. Así o pensaba o Mahatma Gandhi cando afirmaba “Os únicos demos que existen no mundo son aqueles que habitan dentro do noso propio corazón”. Ben e mal levámolos con nós, uns dentro e outros tamén por fora. Paz e violencia, amor e odio, egoísmo e solidariedade..., as dúas caras dunha mesma moeda. Que trunfe unha sobre outra, non podemos atribuilo á sorte, ó destino ou as circunstancias.

       Eu, como Vicent Martínez Guzmán, sempre prefiro falar de paces, así, en plural, porque a paz en singular resulta máis abstracta, máis incomprensible, máis lonxana. As paces son múltiples, dinámicas. Por iso gusto de recuperar aquela expresión que, cando nenos, dicíamos, fagamos as paces.

       Hoxe, por desgraza, non haberá tregua. Nin mañán, nin pasado. As guerras tampouco son xa o que eran. Agora non hai frontes, nin trincheiras, nin un tenor alemán e un gaiteiro escocés para animarnos a entoar un enxordecedor “Noite de Paz”.

        Sería o noso mellor desexo para estas noites de Nadal.